Fredsprisen til eit barn

I 2014 fekk Malala Yousafzai Nobels fredspris saman med Kailash Satyarthi. Malala var då 17 år, og den yngste som nokon gong har fått prisen. Prisen vart utdelt for kampen deira for rettane til barn.

 

Nobels fredspris

Alfred Nobel var ein svensk oppfinnar. Han oppfann mellom anna dynamitt. Oppfinnelsene hans gjorde han veldig rik, og i testamentet hans gav han bort størstedelen av rikdommen til fem ulike prispåskjønningar. Prisane er: fysikk, kjemi, medisin, litteratur og fred.

Alle prisane, bortsett frå ein, blir delte ut i Sverige. Nobels fredspris blir nemleg delt ut i Noreg. Det er ingen som veit kvifor Alfred Nobel bestemde at akkurat Noreg skulle dela ut fredsprisen. Fredsprisen har vorte den mest kjende av dei fem prisane, så me kan vera veldig stolte av at ein så fin pris blir delt ut i Noreg.

Alfred Nobel døydde 10. desember 1896, og Nobelprisane har vorte delt ut sidan 1901. Nobels fredspris blir delt ut 10.desember kvart år.

Malala Yousafzai

Malala var på skulen då ho fekk vita at ho fekk fredprisen. Journalistar frå heile verda ville prata med henne, men Malala ville bli ferdig på skulen først.

Malala voks opp i Swat-dalen i Pakistan. På den tida hadde Taliban, ei gruppe strengt religiøse menn, kontroll i dette området. Desse mennene meiner at jenter ikkje skal gå på skulen. Jenter skal vera heime og arbeida i huset. Dette ville ikkje Malala finna seg i, ho ville gå på skulen. Allereie som 12-åring byrja Malala å skriva blogg om retten jenter hadde til å gå på skulen.

Bloggen gjorde Malala kjent både i Pakistan og i verda. Politikarar frå heile verda ville prata med henne og i 2011 vann ho ein fredspris i Pakistan.

Merksemda Malala fekk for arbeidet sitt gjorde Taliban veldig sinte. Malala visste dette og ho visste kor farlege desse mennene kunne vera. Likevel valde ho å halda fram med å skriva på bloggen sin og å gå på skulen. Morgonen 9. oktober 2012, då Malala var 15 år, vart ho freista drepne i skulebussen på veg skulen. Ho vart skoten i hovudet av dei same mennene som nektar jenter å gå på skulen. To av skulevenninnene hennar vart òg treft.

Det tok fleire timar før ho kom seg på eit sjukehus, og utstyret på sjukehuset var ikkje bra nok til å redda livet hennar. Mange seier at det er eit mirakel at Malala overlevde. Mirakuløst var nemleg ein britisk barnekirurg frå eit av det beste sjukehuset i verda på besøk - på akkurat dette sjukehuset, akkurat denne dagen. Ho såg kor dårleg Malala var og foreslo at dei skulle flyga henne til sjukehuset i London. Malala overlevde flyreisa, overlevde den farlege operasjonen på sjukehuset i London, og i dag er ho nesten heilt frisk.

I dag bur Malala i Birmingham i England. Ho har halde talar i FN, møtt dronningar, presidentar, fotballspelarar og er no det første barnet til historia som har fått Nobels fredspris. FN har døypt bursdagen hennar, 12. juli, til Malala Day.

Credit: Photo 271146489 © Starstock | Dreamstime.com

“Nobels fredspris går til alle barn. Spesielt går prisen til alle dei barna som ikkje blir høyrde, dei barna som ikkje får gått på skulen og dei barna som blir utnytta av vaksne. Eg skal vera stemma deira!”
— Malala då ho vann fredsprisen

Jenters rett til utdanning

Alle barn har rett til å gå på skulen, og Barnekonvensjonen gjeld for alle barn – uansett om dei er gut eller jente. Likevel er det fleire jenter enn gutar som ikkje går på skule, forskjellane blir større på ungdomsskulen og vidaregåande.

Når jenter går på skulen er det mindre moglegheit for at dei blir gifta bort som barn. Jenter som har ei utdanning har ofte betre helse, tener meir, deltek i avgjerder som påverkar dei og skaper ei betre framtid for seg og familien.

Når fleire jenter blir utdanna i eit land vil økonomien styrkjast og det blir mindre forskjell.

Då Covid-19 pandemien førte til stengde skular verda over, gjekk dette særleg utover jenter. Det vart ein auke i barneekteskap og tenåringsgraviditetar. Fleire jenter vart utsette for vald og overgrep. I tillegg har jenter ofte fleire arbeidsoppgåver i heimen, noko som gjorde at dei ikkje fekk same utbytte av heimeundervisning.

Klassesamtale

  • Kvifor vann Malala fredsprisen?

  • Kvifor ønskte Taliban å drepa henne? Korleis gjekk det med henne?

  • Kva meiner Malala når ho seier at fredsprisen går til alle barn?

  • Kvifor er det viktig at jenter går på skulen? Nemn tre grunnar.

  • Korleis hadde du følt deg viss det var ulovleg for jenter/gutar å gå på skulen i Noreg?

Lær meir

Bruk undervisningsopplegget urettferdighet, ulikhet og utdanningskrise for å lære meir om korleis Covid-19 pandemien førte til ei utdanningskrise og kva for nokre konsekvenser dette har hatt. Passer best for ungdomstrinnet.